Γράφει η Έφη Μέφερη

Όταν σιγά σιγά αυξανόταν ο πληθυσμός της πόλης τα πηγάδια δεν μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες των Λεμεσιανών σε νερό. Ωστόσο στα τέλη του 19ου αιώνα η Λεμεσός πληρούσε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την δημιουργία σημαντικών έργων. Ένα από αυτά τα έργα ήταν και οι δεξαμενές της Χαβούζας. Το πρώτο έργο υδροδότησης που κατασκευάστηκε στη Λεμεσό και ήταν έργο ζωτικής σημασίας.

Κτίστηκαν  το 1896 επί Αγγλοκρατίας με σκοπό να αποθηκεύεται εκεί το νερό της πόλης.

Η περιοχή της Χαβούζας θεωρείτο αρχικά το χαμηλότερο σημείο της Λεμεσού. Το νερό που κατέληγε εκεί προερχόταν από την πηγή Κιτριμηλίου, αφού περνούσε μέσω πετραύλακου και υπόγειας στοάς στον ποταμό Γαρύλλη. Το νερό διοχετεύονταν στην πόλη μέσω ενός κτιστού επίγειου αγωγού. Από εκεί, το νερό έφευγε μέσω πέτρινων σωλήνων και έφτανε στις δημόσιες βρύσες τις λεγόμενες γούρνες, οι οποίες βρισκόντουσαν σε διάφορα σημεία της Λεμεσού. Συγκεκριμένα εκείνη την περίοδο χτίστηκαν τρεις δημόσιες βρύσες. Η παλιά βρύση, η οποία διασώζεται μέχρι σήμερα και βρίσκεται στην Τουρκοκυπριακή συνοικία και οι άλλες δύο, η μια κοντά στην Παλιά Δημοτική Αγορά και η άλλη απέναντι από το Β’ Δημοτικό Σχολείο, οι οποίες δυστυχώς δεν διασώζονται.

Οι δημόσιες αυτές βρύσες εκτός ότι δημιουργήθηκαν για να έχουν οι κάτοικοι της Λεμεσού πρόσβαση σε καθαρό και ασφαλές νερό, από την άλλη αποτελούσαν και μοναδικούς δημόσιους χώρους κοινωνικής συνάθροισης και συνεύρεσης των ανθρώπων.

Το κυρίως κτίσμα της χαβούζας αποτελείται από δύο λιθόκτιστους στενόμακρους χώρους, στεγασμένους με θολωτές οροφές οι οποίοι δημιουργούν ένα ενδιαφέρον εσωτερικό, με ιδιαίτερο χαρακτήρα.

Οι δεξαμενές αυτές εξυπηρέτησαν την πόλη της Λεμεσού μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αι. Μπήκαν σε αχρηστία και έκλεισαν τον κύκλο ζωής τους το 1929, όταν κατασκευάστηκε πιο μοντέρνο, για την εποχή, σύστημα με τη χρήση του υδατόπυργου.

Μέχρι το 1980 η ιστορική αυτή κατασκευή παρέμεινε ξεχασμένη, μέχρι που το 1996 κηρύχθηκε σε αρχαίο μνημείο Β’. Ακολούθησε αποκατάσταση και συντήρηση των δεξαμενών και μέχρι σήμερα διατηρούν αμείωτη τη γοητεία τους υπενθυμίζοντας έτσι τον ρόλο ύπαρξης τους και τη διαδραμάτιση τους στην πόλη του νερού.

Φωτογραφία: Παττίχειο Δημοτικό Μουσείο - Ιστορικό Αρχείο & Κέντρο Μελετών Λεμεσού